Ο αγαπημένος ηθοποιός με αφορμή την πρεμιέρα του «Φιλοκτήτη» του Σοφοκλή, στον οποίο θα τον απολαύσουμε την Κυριακή 19 και τη Δευτέρα 20 Ιουνίου στο Θέατρο Δάσους, μοιράζεται τις σκέψεις του και αποκαλύπτει.
Της Σοφίας Αποστολίδου
Ο Τάσος Νούσιας είναι ένας σπουδαίος ηθοποιός, το ταλέντο του οποίου έγκειται στο ότι με την ίδια ευκολία που μπορεί να μας κάνει να γελάσουμε, με την ίδια ευκολία μπορεί να μας κάνει να συγκινηθούμε. Παράλληλα όμως είναι και ένας σπουδαίος άνθρωπος που ξεχωρίζει για το ήθος και την ποιότητά του, αλλά και την αγωνία που έχει να μας οδηγήσει μέσα από την υποκριτική τέχνη στα μονοπάτια της αγωγής της ψυχής. Μας έχει χαρίσει συγκλονιστικές ερμηνείες. Ενδεικτικό είναι το ότι κατάφερε να μετατρέψει ένα τηλεοπτικό διαφημιστικό σποτ σε πραγματικό έργο τέχνης. Αυτό το καλοκαίρι θα τον απολαύσουμε σε ένα συγκλονιστικό θεατρικό δρώμενο, στον «Φιλοκτήτη», ίσως στην πιο εσωτερική από τις τραγωδίες του Σοφοκλή, όπου θα ερμηνεύσει έναν τραγικό ήρωα με τον οποίο ο κάθε ένας από εμάς έχει κοινά. Στο πλευρό του θα βρίσκεται η Μαρία Πρωτόπαππα, στον ρόλο του Οδυσσέα, τον οποίο θα αποδώσει για πρώτη φορά γυναίκα, αλλά και ο Γιώργος Αμούτζας, στον ρόλο του Νεοπτόλεμου. Την καθηλωτική ατμόσφαιρα θα συμπληρώσουν οι μουσικές συνθέσεις που θα ακούγονται από ένα σπάνιο έγχορδο μουσικό όργανο, που υπάρχουν δύο μόνο σε όλον τον κόσμο. Ο Τάσος Νούσιας με αφορμή την αναμέτρηση του με τον ήρωα του Σοφοκλή μοιράζεται τις σκέψεις του και αποκαλύπτεται στη Vwoman.
Αυτό το καλοκαίρι θα σας απολαύσουμε, ίσως στην πιο εσωτερική από τις τραγωδίες του Σοφοκλή, στον «Φιλοκτήτη». Ποιος είναι τελικά ο Φιλοκτήτης;
Ο Φιλοκτήτης είμαστε εμείς, ο καθένας από εμάς ξεχωριστά. Είναι ένας ήρωας που έρχεται αντιμέτωπος με τον πόνο, ψυχικό και σωματικό. Και ο πόνος αγριεύει τον άνθρωπο και τον κάνει να στρέφεται όχι μόνο κατά του ίδιου του του εαυτού, αλλά και να «ρημάζει το σύμπαν γύρω του». Δεν υπάρχει μεγαλύτερη προδοσία και ειδικά στα πεδία των μαχών από την εγκατάλειψη ενός συντρόφου-συμπολεμιστή. Σε ένα αλληγορικό επίπεδο είναι η προδοσία και η εγκατάλειψη σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής που μπορεί να έχει βιώσει ο καθένας από εμάς. Ο κάθε ένας από εμάς έχει βιώσει πόνο, είτε πόνο που σωματικό που ωφειλεται σε έναν τραυματισμό, είτε ψυχικό πόνο. Αυτός όμως, που λυτρώνεται, «καθάρται», έρχεται δηλαδή στην κάθαρση, είναι εκείνος που διαχειρίζεται τον πόνο του και με αφορμή τον πόνο αυτό κάνει μία βαθιά, προσωπική του ενδοσκόπηση.
Ο Σοφοκλής σε αυτή του την τραγωδία ταυτίζει τον ψυχικό με τον σωματικό πόνο. Τι προκαλεί τελικά στον Φιλοκτήτη τον μεγαλύτερο πόνο;
Ο Φιλοκτήτης βιώνει πόνο σωματικό και ψυχικό. Δεν είναι τυχαίο που πολλά ιατρεία πόνου φέρουν το όνομα του «Φιλοκτήτη». Έχουμε την ευλογία και τη χαρά να έρθουμε σε επαφή με την πιο ανθρωποκεντρική τραγωδία του Σοφοκλή, στην οποία εμφανίζεται ως από «μηχανής θεός», ο Ηρακλής, γιατί το δικό του τόξο – που είναι ένα από τα δύο ιερά τόξα της αρχαιότητας- έχει στα χέρια του ο Φιλοκτήτης. Χωρίς τον Φιλοκτήτη και το τόξο που έχει στα χέρια του, δεν θα τελείωνε ο δεκαετής πόλεμος της Τροίας. Ο Φιλοκτήτης είναι ένας αντιήρωας, ο οποίος ουσιαστικά δε θέλει να πολεμήσει. Βρίσκεται αποκλεισμένος, εγκαταλελειμμένος, προδομένος και εξευτελισμένος σε αυτό το νησί, στην υπέροχη Λήμνο μας. Είναι ένας ιδιότυπος αναχωρητής, αλλά παρά τη θέληση του, με αποτέλεσμα να κουβαλά και ένα άκρατο μίσος. Και πρέπει να διαχειριστεί και αυτή την τοξικότητα. Επομένως η τοξικότητα από το δάγκωμα του φιδιού ως δηλητήριο που του προκαλεί τον χρόνιο πόνο, εμπεριέχει πολλές εκφάνσεις.
Τι μπορούμε να μάθουμε από τον Φιλοκτήτη ως κοινωνία για να μπορέσουμε να κατασβήσουμε τα φαινόμενα βίας που υπάρχουν ως έκφανση του θυμού και της εγκατάλειψης που μπορεί να αισθάνεται ο σύγχρονος άνθρωπος ως άλλος Φιλοκτήτης;
«Όταν χιονίζει στην καρδιά», λέει ο Φιλοκτήτης «λυσσομανούνε οι σκέψεις». «Όταν ζεις στη δυστυχία να σκέφτεσαι πως πάντα υπάρχει. Και όταν είσαι ευτυχισμένος να προσέξεις γιατί όλα μπορεί να αλλάξουν σε μία μέρα». Είναι τα αποφθεγματικά σοφά κομμάτια που υπάρχουν μέσα στις τραγωδίες που πραγματεύονται τα άλυτα ζητήματα του ανθρώπου. Για αυτό και οι τραγωδίες επιζούν στο διηνεκές. Γιατί ακριβώς έχουν αυτή τη διαχρονικότητα μέσα τους. Οι άνθρωποι ως θνησιγενείς οντότητες που έχουμε ενσυναίσθηση του θανάτου, γινόμαστε πολλές φορές εξόχως επιβιωτικοί και όχι συμβιωτικοί. Το διύλισμα των τραγωδιών σε φέρνουν ενώπιον των ευθυνών σου, τον καθένα από εμάς ατομικά. Μονό και μόνο που θα διαβείς τη διαδρομή τους μπορεί να ξυπνήσει αυτή η ενδοσκόπηση, να κάνεις τα προσωπικά σου ταμεία σε σχέση με τον συνάνθρωπο και να μπορέσεις να καταλαγιάσεις αυτό το αδηφάγο τέρας μέσα μας, που κουβαλάει όλες αυτές τις αρνητικές και τοξικές ποιότητες: της έπαρσης, της αλαζονείας, της ματαιοδοξίας.
Εσείς κάνοντας τη δική σας προσωπική ενδοσκόπηση τι μάθατε ερχόμενος πιο κοντά στον Φιλοκτήτη;
Να μετριέμαι κάθε φορά με τα δικά μου πάθη και αδιέξοδα. Να προσπαθώ να ραφινάρω αυτές τις αρνητικές ποιότητες που όλοι μας κουβαλάμε. Στόχος είναι να φτάσουμε από τον δρόμο της κακίας τον δρόμο της αρετής.
Στον Φιλοκτήτη αυτό γίνεται μέσω του από μηχανής θεού- Ηρακλή που διάλεξε και ο ίδιος τον δρόμο της Αρετής. Εμείς ως θνητοί πως μπορούμε να το επιτύχουμε αυτό;
Έχουμε εξαιρετικά παραδείγματα ενάρετων ανθρώπων γύρω μας και δεν το λέω με την έννοια της θρησκειολογίας, αλλά με την έννοια της αρετής. Γιατί η αρετή προϋπάρχει των θρησκειών και είναι μια υψηλή ποιότητα. Υπάρχουν και άλλες , πολλές, υψηλές ποιότητες, όπως: η Σύνεση, η εγκράτεια, το μέτρο, η «εν θεό ουσία» – ο ενθουσιασμός δηλαδή, το μοίρασμα, η κοινοκτημοσύνη . Στον αντίποδα η ιδιωτικοποίηση και η κτητικότατα στον άνθρωπο είναι εκείνες που θεριεύουν το κέντρο του εγώ του, τον εγωκεντρισμό του δηλαδή, με αποτέλεσμα να μην διακρίνει ποιόν έχει δίπλα του. Αυτή η κατάσταση θεριεύει τα ειδεχθέστερα των εγκλημάτων. Αυτή η άκρατη εγωπάθειας, η ευκολίας των πραγμάτων σε συνδυασμό με ένα συμπεριφορικό συστήματος που δεν λαμβάνει υπόψιν τον συνάνθρωπο.
Ίσως τελικά να χρειαζόμαστε ως κοινωνία και εμείς έναν από μηχανής θεό για να γιατρέψει τα τραύματα της ψυχής και του σώματός μας. Ποιος θα μπορούσε να είναι ο δικός μας «απομηχανής Θεός»;
«Εις θεός καθείς πιστεύει». Σε αυτόν το Θεό μπορεί να ανατρέξει ο καθένας μας ξεχωριστά καλώντας τον και επικαλώντας. Αλλά ίσως και οι άνθρωποι με τους οποίους διατηρούμε μία πολύ κοντινή σχέση μαζί τους και χάθηκαν από το ζωντανό πεδίο βολής και βρίσκονται πια κάπου αλλού. Μπορούμε να τους δίνουμε χώρο στα όνειρά μας να μας επισκέπτονται και να μας φωτίζουν. Είναι σημαντικό να επικαλούμαστε φωτεινές παρουσίες στη ζωή μας, είτε ζώντες, είτε μη, ώστε τελικά να γίνονται τελικά για εμάς οι «από μηχανής θεοί» όλοι αυτοί. Γενικότερα η επίκληση σε οτιδήποτε καλό και μη τοξικό, μπορεί να αποτελέσει έναν «από μηχανής θεό».
Την σκηνοθεσία του «Φιλοκτήτη» υπογράφει η πολύ ταλαντούχα σκηνοθέτης, και συμβία σας, Μαρλένε Καμίνσκι. Πώς είναι ο «Φιλοκτήτης» μέσα από τη γυναικεία ματιά;
Τι πιο ωραίο από το να περάσεις ένα αμιγώς αντρικό έργο μέσα από μία γυναικεία ματιά που έχει άλλη συναίσθηση και αντίληψη. Πόσο ωραίο είναι να ανταλλάσσουμε και σε πρώτο χρόνο τα μύχια μας, εσείς ως γυναίκες και εμείς ως άντρες. Να μην επεκτείνουμε τις πολεμικές των φύλων και να μην τις συντηρούμε. Να βρούμε τις αλληλοσυμπληρώσεις μας, τον αλληλοσεβασμό μας και να αποδώσουμε ο ένας στον άλλον αυτό που δικαιωματικά του ανήκει.
Εκτός όμως από τη γυναικεία σκηνοθεσία, θα δούμε για πρώτη φορά και στον ρόλο του Οδυσσέα μία γυναίκα ηθοποιό, την Μαρία Πρωτόπαππα.
Η Μαρία Πρωτόπαππα είναι μια σπουδαία ηθοποιός με συγκλονιστικές ερμηνείες. Έχουμε ξαναυπάρξει στο παρελθόν, οπότε θέλαμε κάπως να μπορέσουμε να ξαναβρεθούμε. Ένας αντρικός ρόλος είναι πρόκληση για μία γυναίκα ηθοποιό. Γενικότερα είναι μεγάλη πρόκληση για έναν ηθοποιό να περνά σε άλλες φύσεις. Βέβαια, ας μην ξεχνάμε πως όλοι μας κουβαλάμε και το θηλυκό και το αρσενικό στοιχείο. Στη συγκεκριμένη παράσταση είπαμε να αποκαλύψουμε τη θηλυκή πλευρά του Οδυσσέα που πάντα είναι κάτω από τη σκέπη της θεάς Αθηνάς. Για την ακρίβεια σχεδόν μεταμορφώνεται σε θεά Αθηνά και τούμπαλιν. Ταυτόχρονα υπάρχει και ένας άλλος συμβολισμός. Είναι η γυναίκα που έρχεται να βάλει ένα τέλος στον Τρωικό Πόλεμο. Ο Οδυσσέας αναλαμβάνει να φέρει τον Φιλοκτήτη για να βάλει ένα τέλος σε αυτόν τον δεκαετή πόλεμο, γιατί είναι όλοι κουρασμένοι να πολεμούν. Και η γυναίκα παίζει έναν σημαντικό ρόλο μπροστά στην αντρική τοξικότητα του πολέμου. Όλοι συναντιόμαστε σε αυτό το μετερίζι της ζωής. Όλοι ξεκινάμε από την ίδια μήτρα. Γι’ αυτό και τρέφω βαθύ και απόλυτο σεβασμό για τη γυναικεία ύπαρξη. Γιατί είναι όλη μας η γέννα, όλη μας η πορεία, το εφαλτήριο μας.
Είναι πολύ όμορφη αυτή σας η τοποθέτηση για το γυναικείο φυλο, γιατί η έμφυλη βία και οι έμφυλες διακρίσεις εξακολουθούν και υφίστανται.
Ειλικρινά δεν το έχω καταλάβει ποτέ αυτό και συνεχίζω και απορώ, πώς οι άνθρωποι βρυχώνται από ακραία κακία. Πώς νοσούν τόσο ακραία ψυχικά, πώς διαλύονται μέσα τους ώστε να καταστρέφουν ό,τι όμορφο υπάρχει.
Στον «Φιλοκτήτη» εκτός από υπέροχες ερμηνείες θα απολαύσουμε και υπέροχες μελωδίες, από ένα σπάνιο όργανο ανάδρασης που υπάρχουν μόνο δύο στον κόσμο. Πως γεννήθηκε η ιδέα να χρησιμοποιηθεί το συγκεκριμένο όργανο;
Υπεύθυνος για αυτό είναι ο Κωνσταντίνος Σκουρλής, μια διάνοια μουσική, με τον οποίο είχαμε συνεργαστεί και στον Ριχάρδο τον Β. Το συγκεκριμένο είναι ένα πολύ ψυχικό όργανο, που «σκάβει» στην ψυχή. Λέγεται υδρόφωνο και είναι ένα όργανο μεταξύ Ύδραυλης, πιάνου και πνευστού. Επίσης θα ήθελα να αναφέρω ότι στην παράσταση έχουμε και εξαιρετικούς ερμηνευτες στον χορο. Ο χορός είναι σημαντικό μέρος της τραγωδίας, γιατί χωρίς το χορό δεν έχουμε τραγωδία. Μπορεί να έχουμε το μύθο, την τραγωδία όμως ως είδος δεν την έχουμε αν δεν έχουμε χορό. Ο χορός ήταν ο πυρήνας από τον οποίο ξεκίνησε η θεατρική πράξη, ήταν το ιερατείο εν χορό, όπου μέσα από εκεί έβγαινε ο ιερέας και έκανε την “παράβαση”. Η τραγωδία εκφράζει την ανάγκη του ανθρώπου να επικοινωνήσει τα μύχια του και να εξομολογηθεί σε ένα μεγαλύτερο κοινό.
Η πρεμιέρα του Φιλοκτήτη θα γίνει στην πόλη μας τη Θεσσαλονίκη, την Κυριακή 19 και το Σάββατο 20 Ιουνίου, στο θέατρο Δάσους. Πώς επιλέξατε την πόλη μας ως πρώτο σταθμό;
Δεν θα μπορούσα να κάνω αλλιώς! Έχω μια τριαντακονταετή πλέον σχέση με την πόλη και ιδιαίτερους δεσμούς και λόγω ΚΘΒΕ. Πάντα πίστευα και πιστεύω ότι το κοινό της Θεσσαλονίκης είναι το πιο μυημένο κοινό σε σχέση με τη θεατρική πράξη. Ένα κοινό υψηλής αισθητικής, αντίληψης και ενσυναίσθησης.
Εκτός από τον «Φιλοκτήτη» θα σας δούμε πάλι και στον «Σασμό»;
Πολύ πιθανό! Μάλλον το «rest in peace» έχει πάει περίπατο για τον «Στεφανή». Τα ξεσπάσματα του «Στεφανή» ήταν μια πολύ δύσκολη στιγμή και για εμένα, γιατί είμαι άκρως αντίθετος με όλη αυτή τη συμπεριφορά και έψαχνα ένα τρόπο να δικαιολογήσω τον εαυτό μου που κάνει βίαιες σκηνές. Πόσο απέναντι σε αυτά τα σπουδαία πλάσματα που είναι οι γυναίκες, οι μανάδες μας, οι κόρες μας, οι γιαγιάδες μας, οι φίλες μας, οι σύντροφοί μας και για τις οποίες μόνο σεβασμό μπορείς να αισθάνεσαι και μόνο ευγνώμων μπορείς να είσαι. Και ενώ διερωτώμουν γιατί το κάνω, σκέφτηκα μέσα μου: «το κάνω γιατί θα πρέπει να είναι παράδειγμα προς αποφυγή. Όσοι το δούνε, να ξανασκεφτούν να σηκώσουν χέρι και να απειλήσουν συνάνθρωπο, πόσο μάλιστα γυναίκα»! Θυμάμαι όταν γύριζα τη σκηνή με τη Μαριλίτα Λαμπροπούλου που έπρεπε βάσει του σεναρίου ως «Στεφανής» να την χτυπήσω, της έλεγα: «Μαριλίτα, δεν μπορώ να το κάνω. Δεν μπορώ να σε χτυπησω»! Και μου έλεγε: «Θα το κάνεις, γιατί έτσι πρέπει».
Θα σας δούμε και στο Νησί 2;
Το «Νησί 2» θα είναι μία μίνι σειρά 12 επεισοδίων. Θα βρίσκομαι για δύο επεισόδια, που όμως είναι δυο εμβληματικά επεισόδια. Θα κάνω τη γέφυρα της επανόδου στην Αθήνα, γιατί κλείνει πλέον η Σπιναλόγκα και όλοι οι λεπροί μεταφερόμαστε στην Αγία Βαρβάρα.
INFO:
Ο «Φιλοκτήτης» του Σοφοκλή στο Θέατρο Δάσους.
Κυριακή 19 και Δευτέρα 20 Ιουνίου 2022
Προπώληση εισιτηρίων και πρόγραμμα παραστάσεων: Φιλοκτήτης του Σοφοκλή | Εισιτήρια online! | Viva.gr
Ταυτότητα παράστασης
Μετάφραση:Γιώργος Μπλάνας
Σκηνοθεσία:Μαρλένε Καμίνσκι
Σκηνογράφος:Γιώργος Γεωργίου
Ενδυματολόγος:Γιάννης Μετζικώφ
Μουσική διδασκαλία χορού- πρωτότυπη μουσική σύνθεση: ΕυαγγελίαΒελλή-Κοσμά
Πρωτότυπη μουσική σύνθεση ηχοτοπίων: ConstantineSkourlis
Φωτισμοί: Αλίκη Δανέζη-Knutsen
Βοηθός σκηνοθέτη: Νατάσα Πετροπούλου
Πρωταγωνιστούν: Τάσος Νούσιας (Φιλοκτήτης), Μαρία Πρωτόπαππα (Οδυσσέας), Γιώργος Αμούτζας (Νεοπτόλεμος).
ΧΟΡΟΣ:
Αλέξανδρος Φιλιππόπουλος (Κορυφαίος του Χορού)
Παντελής Αρουσαλίδης
Μάρκος Γέττος
Βαγγέλης Κρανιώτης
Βαγγέλης Μάγειρος
Τάσος Θεοφιλάτος
