Η Επιμελήτρια Εκπαίδευσης-Αναπληρώτρια Διευθύντρια MOMus-Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης μας ξεναγεί στο υπέροχο Μουσείο και μιλάει στη Vwoman
Της Σοφίας Αποστολίδου
Ο κυριότερος λόγος που η Ανaπληρώτρια Διευθύντρια MOMus-Μουσείου Φωτογραφίας, Μαρία Κοκορότσκου θα προσκαλούσε κάποιον στο Μουσείο είναι η μαγευτική θέα στο λιμάνι και τα μοναδικά εκθέματα.
Πιστεύει πως η σύγχρονη γυναίκα μάχεται για να καταρρίψει τα πρότυπα ομορφιάς και τους ρόλου που τόσα χρόνια της έχουν επιβληθεί, κάτι που αντικατοπτρίζεται στη σειρά των φωτογραφιών της Νικολέτας Ζήση με τίτλο: «η ζωή μου ως Βarbie».
Τονίζει πως όσο και αν βλέπουμε διαδικτυακά αξιόλογες καλλιτεχνικές προσπάθειες, ένα κομμάτι από τη μαγεία της τέχνης έχει χαθεί, γιατί τα μουσεία είναι ζωντανοί οργανισμοί που αναπνέουν μέσα από την επαφή τους με τους ανθρώπους. Ωστόσο, ευελπιστεί πως το τέλος της πανδημίας θα βρει το χώρο της τέχνης με νέες δυνατότητες και προοπτικές.
Τι θα αγαπήσει ο επισκέπτης περισσότερο στο MOMus-Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης;
Πιστεύω ότι εκτός από το καφέ του μουσείου με την υπέροχη θέα προς το λιμάνι και το κτίριο του παλιού επιβατικού σταθμού που μοιάζει με κινηματογραφικό σκηνικό οι επισκέπτες αγαπούν εξίσου και τις ξεναγήσεις που πλαισιώνουν τις εκθέσεις του. Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει μια ουσιαστική προσπάθεια ώστε οι επισκέπτες του μουσείου να δουν εκθέσεις που να αφορούν τα σύγχρονα κοινωνικά ζητήματα, να συνδεθούν με αυτό που βλέπουν και να συζητήσουν γύρω από διάφορα θέματα σε έναν κλίμα φιλικό και ενθαρρυντικό. Εξάλλου το γεγονός ότι αρκετοί έρχονται σε παραπάνω από μία ξενάγηση στην ίδια έκθεση και οι παρέες που δημιουργούνται μεταξύ τους μετά τις ξεναγήσεις στο καφέ του μουσείου αποδεικνύουν περίτρανα τι είναι αυτό που αγαπούν περισσότερο.
Τα αρχεία και η συλλογή του ΜΟΜus-Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης περιλαμβάνουν 90.000 περίπου φωτογραφικά αντικείμενα της περιόδου 1890-2015. Ποια είναι εκείνη η φωτογραφία η οποία θεωρείτε πως απαθανατίζει τη Θεσσαλονίκη του 2021;
Νομίζω πως η φωτογραφία του Σωκράτη Ιορδανίδη με την αντανάκλαση του Λευκού Πύργου στη θάλασσα, το θέατρο της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών στο βάθος και τον κόσμο να κάνει την βόλτα του στην παραλία θα μπορούσε να απαθανατίζει τη Θεσσαλονίκη του 2021. Κάποια πράγματα αποτελούν σταθερές αξίες αυτής της πόλης.
Αν μέσα από μία φωτογραφία του μουσείου μπορούσατε να στείλετε ένα μήνυμα ποιο θα ήταν αυτό;
Θα διάλεγα τη φωτογραφία του Σπύρου Στάβερη από κάποιο πανηγύρι της Ικαρίας που αυτή τη στιγμή φαίνεται εξωπραγματική και θα τη συνόδευα με την ευχή να αγκαλιαστούμε και πάλι χωρίς φόβο και κανενός είδους δισταγμό.
Ποια φωτογραφία του Μουσείου απεικονίζει τη μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετωπίζει η γυναίκα του 2021;
Η σύγχρονη γυναίκα παλεύει στην εποχή μας να καταρρίψει τα πρότυπα της ομορφιάς που προβάλλουν τα μέσα επικοινωνίας και να αντιταχθεί στα στερεότυπα του ρόλου που της επιβάλλονται από ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας. Ολόκληρη η σειρά των φωτογραφιών της Νικολέτας Ζήση με τον τίτλο «η ζωή μου ως barbie» δείχνει τους πολλαπλούς και στερεότυπους ρόλους που καλείται να ενσαρκώσει η σύγχρονη γυναίκα ενώ την ίδια στιγμή της απαιτείται να είναι τέλεια και αψεγάδιαστη.
Ποια είναι η εικόνα της τέχνης στην εποχή της πανδημίας;
Η τέχνη την εποχή της πανδημίας αποτελεί διέξοδο τόσο για τους καλλιτέχνες όσο και για όλους μας γενικά. Αυτό εξάλλου είναι κάτι που συμβαίνει από πάντα στις σκοτεινές στιγμές της ιστορίας. Αρκεί να ρίξει κανείς μια ματιά στις εκθέσεις που προέκυψαν με τη συμμετοχή του κοινού στο MOMus -Anthropause στο Μουσείο Φωτογραφίας και Togegher we Curate στο Κέντρο Πειραματικών Τεχνών- αλλά και σε άλλα μουσεία του εξωτερικού για να διαπιστώσει ότι η τέχνη κατά την covid εποχή παρηγορεί ξορκίζοντας το κακό, σχολιάζει εκφράζοντας ανησυχίες και προβληματισμούς και εν τέλει μετασχηματίζει και μετασχηματίζεται.
Σε ποια φωτογραφία της έκθεσης “Ανθρωποπαύση” απαθανατίζονται τα όσα βιώνει η κοινωνία και ο πολιτισμός μετά την έλευση της πανδημίας;
Είναι δύσκολο να διαλέξω μόνο μία ως προς την πιο αντιπροσωπευτική. Ωστόσο μεταξύ αρκετών ξεχωρίζω και τη φωτογραφία της Ελένης Ρημαντωνάκη με τον τίτλο Zoom on People. Μέσα σε διάστημα μερικών εβδομάδων οι διαπροσωπικές μας σχέσεις έγιναν διαδικτυακές. Ο κόσμος της τέχνης έχασε την άμεση επαφή με το κοινό του και όλες οι δράσεις μας μεταφέρθηκαν στο ψηφιακό επίπεδο. Ωστόσο, η ανάγκη της δημιουργίας παραμένει ακατάπαυστη. Όταν πρωτοείδα τη συγκεκριμένη φωτογραφία σκέφτηκα αμέσως τους νέους δρόμους που ανοίγονται στο επίπεδο της επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων και της δημιουργίας των καλλιτεχνών.
(Tο link για να δει κάποιος διαδικτυακά τα έργα που συμμετέχουν στην έκθεση είναι το παρακάτω https://res.momus.gr/el/anthropause-gr)
Τι στέρησε περισσότερο ο κορωνοϊός από τον κόσμο της τέχνης;
Ο κορωνοϊός στέρησε από τους ανθρώπους της τέχνης περισσότερο από όλα την άμεση επαφή με το κοινό. Η ανθρώπινη επαφή είναι μια τροφοδοτική διαδικασία για τους καλλιτέχνες, ιδιαίτερα για τους μουσικούς και τους ηθοποιούς. Όσο και αν βλέπουμε διαδικτυακά αξιόλογες καλλιτεχνικές προσπάθειες ένα κομμάτι από τη μαγεία της τέχνης έχει χαθεί. Το διαδίκτυο δεν μπορεί να αντικαταστήσει την άμεση επαφή των θεατών με τους καλλιτέχνες που βρίσκονται επί σκηνής, αλλά και της μεταξύ τους σχέσης. Το να δεις φωτογραφίες ή έργα τέχνης στο διαδίκτυο δεν είναι κάτι που μπορεί ν αντικαταστήσει την επίσκεψη σε ένα μουσείο που προσφέρει ερεθίσματα και συγκινήσεις σε πολλαπλά επίπεδα.
Πως μπορεί το κοινό να κρατήσει την επαφή του με την τέχνη τώρα που τα μουσεία είναι κλειστά;
Τα μουσεία είναι ζωντανοί οργανισμοί που αναπνέουν μέσα από την επαφή τους με τους ανθρώπους, όχι μόνο γιατί έτσι ικανοποιούν το σκοπό τους, αλλά και γιατί ένα μεγάλο μέρος των λειτουργικών τους εξόδων βασίζεται σε ίδια μέσα. Η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετωπίζουμε αυτή τη στιγμή είναι οι κλειστές πόρτες και η έλλειψη άμεσης επαφής με το κοινό. Η επαφή με την τέχνη και τα μουσεία μπορεί πλέον να γίνει μόνο διαδικτυακά. Ο κόσμος έδειξε μεγάλη θέρμη για να επικοινωνήσει μαζί μας με αυτό το νέο τρόπο. Είναι ιδιαίτερα συγκινητικό το γεγονός ότι άνθρωποι σχετικά μεγάλης ηλικίας, χωρίς καμία επαφή με το διαδίκτυο, ζητώντας τη βοήθεια των παιδιών τους και των εγγονιών τους συνδέονται μαζί μας για να συζητήσουμε γύρω από έργα τέχνης και τις εκθέσεις μας. Ωστόσο η τέχνη βρίσκεται παντού και όχι μόνο στα μουσεία και καλό είναι να την ανακαλύπτουμε. Τέχνη είναι να φροντίζει κανείς το σπίτι και το μπαλκόνι του μια που εκεί πλέον περνάμε τον περισσότερο χρόνο, να βρει τον τρόπο να εκφράσει στους γύρω του την αγάπη και την φροντίδα του, με δυο λόγια να ανοίξει τα μάτια και να κοιτάξει τη ζωή όπως θα κοιτούσε τα έργα τέχνης.
Υπάρχει κάτι που έχει κερδίσει η τέχνη από τον covid-19;
Οι καλλιτέχνες βρήκαν καινούριους τρόπους έκφρασης, η τέχνη έγινε πιο προσιτή καθώς πλέον όλοι ξέρουν ότι μπορούν να την απολαύσουν από τον προσωπικό τους χώρο και στον προσωπικό τους χρόνο. Επίσης, για πρώτη φορά οι καλλιτέχνες συσπειρώθηκαν ζητώντας αξιοπρεπείς αμοιβές και συνθήκες εργασίας.
Ένα χρόνο πριν το ψηφιακό μουσείο ήταν κάτι που θα το δρομολογούσαμε για το μέλλον. Η πραγματικότητα όμως υπήρξε αμείλικτη και μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα κληθήκαμε να αντιμετωπίσουμε μία πρωτόγνωρη κατάσταση. Οι ψηφιακές εφαρμογές αποτελούν πια απαραίτητο κομμάτι της λειτουργίας των μουσείων και θα διατηρηθούν και μετά το τέλος της πανδημίας, καθώς δίνουν τη δυνατότητα συμμετοχής και σε όσους ζουν σε άλλες πόλεις εντός και εκτός Ελλάδος. Το τέλος της πανδημίας θα βρει τα μουσεία με νέες δυνατότητες και προοπτικές.
Κεντρική φωτογραφία: Μαρία Κοκορότσκου /Φωτογραφος: Αντώνης Βλάχος
