Ο πρόεδρος της Ένωσης Μικρασιατών,μ ε αφορμή την ημέρα μνήμης της Μικρασιατικής καταστροφής, μιλάει στη Vwoman για τις γυναίκες της περιοχής και μας συστήνει μερικές από τις σημαντικότερες Μικρασιάτισσες που συνέβαλαν στην διαμόρφωση της σύγχρονης ιστορίας.

Της Σοφίας Αποστολίδου

Είναι κάποιοι άνθρωποι που σε εκπλήσσουν και σε εντυπωσιάζουν διαρκώς. Ένας, από αυτούς είναι ο Γιώργος Καζάνας, πρόεδρος της Ένωσης Μικρασιατών. Μπορεί να διαθέτει εντυπωσιακές σπουδές στον τεχνοκρατικό κλάδο της Μηχανικής-απόφοιτος του τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών του Α.Π.Θ και κάτοχος δυο μεταπτυχιακών τίτλων σπουδών-παράλληλα όμως με την ενασχόληση του με μια επιστήμη ” του μέλλοντος”, αγαπά και ερευνά σε βάθος την ιστορία και το παρελθόν. Ίδρυσε την Ένωση Μικρασιατικών μέσα από την δική του ανάγκη να ανακαλύψει τις ρίζες του-κατάφερε μάλιστα να συνθέσει το δικό του γενεαλογικό του δέντρο, αρχής γενομένης από το 15ο αιώνα-.Μέσα από την ενασχόληση του με την ιστορία της Μικράς Ασίας θαύμασε τις γυναίκες της περιοχή και θεώρησε χρέος του να αναδείξει σημαντικές Μικρασιάτισσες. Με αφορμή την ημέρα μνήμης της Μικρασιατικής καταστροφής μας συστήνει, μεταξύ  άλλων, τη Κυριακή Ναύτη, την πρώτη γυναίκα μέλος της Φιλικής Εταιρείας, την Καλλιόπη Κεχαγιά, που συνέβαλε στην κατάργηση των έμφυλων διακρίσεων και άλλες γυναίκες της εποχής και του τόπου, που διαμόρφωσαν τη θέση της σύγχρονης γυναίκας. 

Τι αποτέλεσε για εσάς κίνητρο ώστε να ασχοληθείτε και να κάνετε έρευνα για τις γυναίκες της Μικράς Ασίας;

Μετά από ενασχόληση πολλών ετών με την ιστορία του Μικρασιατικού Ελληνισμού, ήδη από τα μαθητικά χρόνια, ήρθε ως απόσταγμα η κατανόηση της ανάγκης και του δικαίου να αναδειχθούν οι μορφές των Μικρασιατισσών, που παραμένουν έως και σήμερα στο περιθώριο της επίσημης Ιστορίας. Έτσι, είναι δυνατόν αφενός να τιμηθεί η προσφορά και να διασωθεί η μνήμη τους και αφετέρου να αποτελέσουν πρότυπα που μπορούν να εμπνέουν και να παραδειγματίζουν τους σύγχρονους πολίτες.

Έργο αφιερωμένο στην Μικρασιάτισσα μητέρα

Ποια ήταν τα χαρακτηριστικά εκείνα που έκαναν τις γυναίκες της εποχής και του τόπου εκείνου να ξεχωρίζουν;

Για να απαριθμήσω μερικά μόνο, είναι το σθένος, η πρωτοπορία στη δράση, ο αγώνας σε ένα δυσχερές περιβάλλον. Έχουμε τις γυναίκες νεομάρτυρες που αρνούνταν την προσφορά σε υλικά αγαθά ή την επιβολή συζύγου που δεν επιθυμούσαν και έφταναν στο μαρτύριο για να μην αρνηθούν την πίστη τους. Ίσως αποτελούν τις πρώτες αντιστασιακές μορφές του νεότερου Ελληνισμού, όπως η  νεομάρτυρας Αργυρή από την Προύσα. Άλλη μορφή που εμπνέει είναι η Κυριακή Ναύτη από τη Σμύρνη, η πρώτη και μοναδική γυναίκα που έγινε μέλος της Φιλικής Εταιρείας. Στα επόμενα χρόνια η παιδαγωγός Καλλιόπη Κεχαγιά ίδρυσε δομές για την κατάρτιση και την οικονομική ανεξαρτησία των περιθωριοποιημένων γυναικών αλλά και για την αναμόρφωση του σωφρονιστικού συστήματος στις φυλακές γυναικών και ανηλίκων. Πολλά τα παραδείγματα που μπορούν να αναφερθούν. Κορυφαίο όμως είναι αυτό της Μικρασιάτισσας Μάνας η οποία μέσα στην Καταστροφή διέσωσε τα παιδιά της και όταν εγκαταστάθηκε στη μητροπολιτική Ελλάδα εργάστηκε με υπομονή και αξιοπρέπεια εμπλουτίζοντας ταυτόχρονα την κοινωνία με τις αξίες και τον μοναδικό πολιτισμό του οποίου ήταν φορέας.

Τι έχει αλλάξει και τι έχει μείνει αναλλοίωτο σε σχέση με την ιδιοσυγκρασία και τη θέση της γυναίκας από τότε σε σχέση με τη σύγχρονη εποχή;

Ως γιοι, σύντροφοι, φίλοι ή συμπολίτες μπορούμε να αντιληφθούμε ότι οι ψυχικές και πνευματικές ανάγκες και εκφράσεις για τη γυναίκα – όπως και για κάθε άνθρωπο – έχουν μείνει αναλλοίωτες στον πυρήνα τους. Για παράδειγμα η ανάγκη για δημιουργία και προσφορά, η έκφραση της συντροφικότητας και της αγάπης είναι οικουμενικές και διαχρονικές πτυχές της ανθρώπινης ζωής. Αυτές όμως πρέπει να γίνονται καθολικά σεβαστές για τη γυναίκα, της οποίας η θέση ιστορικά είχε αδικηθεί από την ανδρική εξουσία. Χρειάστηκε δεκαετίες όπως γνωρίζουμε για να αποκτηθούν αυτονόητα δικαιώματα για τη γυναίκα. Και η συνεισφορά των γυναικών της Μικράς Ασίας σε αυτό ήταν ισχυρή στη χώρα μας, αναφέροντας τα ιστορικά παραδείγματα των κοινωνικών αγώνων των προσφύγων εργατριών από τη δεκαετία του ’30 ή το έργο πολλών πνευματικών γυναικών με μικρασιατική καταγωγή, όπως η Διδώ Σωτηρίου και η Ζωρζ Σαρρή.

Έργο μνήμης για την Μικρασιατική Καταστροφή αφιερωμένο στις γυναίκες

Πιστεύετε ότι έχει επέλθει η ισότητα των φύλων ή υφίστανται ακόμα οι έμφυλες διακρίσεις;

Αναμφισβήτητα η ανθρωπότητα έχει προοδεύσει πολύ στο θέμα αυτό αλλά φυσικά έχουμε να διανύσουμε ακόμα μεγάλη διαδρομή. Και ως σύνολο και ατομικά ο καθένας από εμάς. Η ελεύθερη και δίκαιη ζωή για όλους τους ανθρώπους χωρίς έμφυλες και άλλες διακρίσεις πρέπει να είναι καθημερινό ζητούμενο και αντικείμενο διεκδίκησης και διατήρησης με αρχή τη βελτίωση της συμπεριφοράς και των πρακτικών του κάθε πολίτη σε όλα τα επίπεδα: στην οικογένεια, το σχολείο, την ομάδα, τη γειτονιά και την εργασία μας.

Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια για την Ομάδα Μικρασιατικής Μνήμης; 

Ο πρώτος πυλώνας που επιθυμούμε να αναπτύξουμε περαιτέρω είναι η βίωση και η πρόσβαση σε συγκροτημένη και επιστημονικά τεκμηριωμένη γνώση για τον πολιτισμό και τα πρόσωπα της Μικράς Ασίας και της Θράκης είτε μέσω του ιστολογίου Μικρασιατικά είτε μέσω της συμμετοχής στην Βικιπαίδεια είτε με δια ζώσης δράσεις. Και αυτό όχι με μουσειακή ή φολκλορική προσέγγιση αλλά ως συστατικό στοιχείο του σύγχρονου γίγνεσθαι. Δεύτερος πυλώνας είναι η προσπάθεια για ανάδειξη της προσφυγικής μνήμης στον δημόσιο χώρο από τα μνημεία και τα κτίρια έως τις μαρτυρίες και τα οδωνύμια που αποτελούν μια υπόμνηση μεταμορφωμένη σε λειτουργικό προσδιορισμό.