Η αναπληρώτρια καθηγήτρια Νεότερης και Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας του Δημοκρίτειου πανεπιστημίου Θράκης, με αφορμή τα 100 χρόνια από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης,μιλάει στη Vwoman.
Της Σοφίας Αποστολίδου
Ακόμη και στις μέρες μας, υπάρχουν άνθρωποι που θεωρούν ότι η γνώση της ιστορίας είναι μια απλή αποθήκη γνώσεων. Όποιος,όμως είχε την τύχη να γνωρίσει την αναπληρώτρια καθηγήτρια ιστορίας του Δ. Π.Θ.: Ελπίδα Βόγλης είναι σίγουρο ότι δεν μπορεί παρά να αντιληφθεί την αξία της ιστορικής γνώσης. Μια επιστήμονας που αγαπάει με πάθος το αντικείμενο της έρευνας της, μια αξιόλογη γυναίκα που σε κερδίζει με την γλυκύτητα και την ευγένεια της. Από την αρχή της συζήτησης μαζί της,σου μεταλαμπαδεύει το αίσθημα να θες να μάθεις περισσότερα για την ιστορία της χώρας μας. Με αφορμή τη συμπλήρωση 200 χρονών από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης μίλησε για την σύσταση του Ελληνικού κράτους, για την εθνική μας ταυτότητα, αλλά και για τις γυναίκες της επανάστασης και το ρόλο τους στην διαμόρφωση του σύγχρονου Ελληνικού κράτους.
Τι σας ώθησε να ασχοληθείτε με τη σύγχρονη Ελληνική Ιστορία;
Θα ξεκινήσω με μια εξομολόγηση: αρχικά ήθελα να γίνω αρχαιολόγος, γι’αυτό και επέλεξα να σπουδάσω στο τμήμα της “Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ”. Μάλιστα συμμετείχα και σε ανασκαφές. Όμως, στην πορεία ανακάλυψα τη μαγεία της ιστορίας. Δυστυχώς, το ευρύ κοινό δε γνωρίζει σε τι μας χρησιμεύει η ιστορία. Έχουμε μια λανθασμένη προσέγγιση για εκείνη, θεωρούμε πως η γνώση της ιστορίας είναι απλά μια “αποθήκη γνώσεων”.Όμως, η αξία της ιστορίας είναι τεράστια, καθώς είναι χρήσιμη στην κοινωνική μας συγκρότηση και ζωή.
Τί είναι εκείνο που αγαπάτε πιο πολύ στην επιστήμη σας;
Είναι πραγματικά σημαντικό να αντιληφθούμε την αξία που έχει η ιστορία και η κατανόηση του παρελθόντος. Σίγουρα δεν μπορούμε να προβλέψουμε το μέλλον, η ουσιαστική όμως γνώση της ιστορίας μας επιτρέπει να κάνουμε λογικές προβλέψεις, διότι η εξέλιξη και η πορεία των γεγονότων βασίζεται σε παραμέτρους, οι οποίες επηρεάζουν την εξίσωση της εξέλιξης ενός γεγονότος.
Διερωτώμαι, τί δεν γνωρίζουμε τελικά για την Ελληνική ιστορία και την Επανάσταση του 1821 και θα έπρεπε όλοι οι Έλληνες να μάθουμε;
Υπάρχουν ιστορικές αλήθειες που δεν μπορούμε να πούμε για το παρελθόν. Πολλές φορές, κάνουμε το λάθος και κρίνουμε τα δρώντα πρόσωπα της ιστορίας-τους ήρωες δηλαδή-για τις αποφάσεις που έλαβαν, γνωρίζοντας όμως εμείς ποια τελικά ήταν η έκβαση του γεγονότος και η εξέλιξη της ιστορίας στην πορεία. Για παράδειγμα, ο Κολοκοτρώνης δεν ήξερε ποια τελικά θα ήταν η έκβαση της μάχης στα Δερβενάκια, όταν πήρε την απόφαση για τη συγκεκριμένη μάχη,ή οι Έλληνες δεν γνώριζαν ποια θα είναι η εξέλιξη των γεγονότων μετά την πρώτη Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας. Εμείς όμως το γνωρίζουμε. Και πολλές φορές κρίνουμε πρόσωπα της ιστορίας και αποφάσεις τους, εσφαλμένα, εξαιτίας αυτής της γνώσης που εκείνοι δεν είχαν.
Θα πρέπει επίσης να έχουμε κατά νου ότι το 1821 ήταν οι συνθήκες τέτοιες που οδήγησαν τις εξελίξεις. Ήταν η κατάλληλη χρονική στιγμή, ώστε η επανάσταση να μπορέσει να ευοδώσει. Το 1821 υπήρχε ολοένα και αυξανόμενες Διεθνής προβληματισμός για την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Έτσι, οι άνθρωποι που ενώθηκαν κάτω από την κοινή εθνική ταυτότητα και ξεκίνησαν την επανάσταση δεν ήξεραν ποια θα ήταν η έκβαση της επανάστασης αυτής, δεν ήξεραν καν αν θα επιβιώσουν στα πεδία των μαχών. Μετά τις πρώτες νίκες, ήταν η πρώτη μεγάλη αλλαγή όταν άνθρωποι που δεν γνωριζόντουσαν καν , βρέθηκαν στην πρώτη Εθνοσυνέλευση στην Τροιζήνα για να αποφασίσουν για ένα έθνος που μέχρι τώρα ήταν υπόδουλο. Το 2021 είναι η χρονιά που γιορτάζουμε μία μεγάλη επιτυχία του Ελληνικού έθνους, την έναρξη της επιτυχημένης Ελληνικής Επανάστασης. Ταυτόχρονα, όμως το 2022 είναι μία χρονιά επετείου λύπης, καθώς συμπληρώνονται 200 χρόνια από την Μικρασιατική καταστροφή και το ολοκαύτωμα της Σμύρνης.
Μεταξύ άλλων έχω την αίσθηση ότι δεν γνωρίζουμε και για την δράση των γυναικών κατά τη διάρκεια της Επανάστασης. Ποιος ήταν ο ρόλος τους στην εξέλιξη της ιστορίας του Ελληνικού έθνους;
Οι γυναίκες υπήρξαν ένας από τους βασικούς πυλώνες της Ελληνικής Επανάστασης, παρ’όλο που η δράση τους δεν ήταν στα φώτα. Κατά τη διάρκεια του 1821, έχουμε γυναίκες που αναλαμβάνουν ακόμα και στρατιωτική δράση , όπως για παράδειγμα η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα, η οποία διαδραματίζει ενεργό ρόλο και έχει υπό τις εντολές της ολόκληρες ομάδες πολεμιστών. Υπάρχουν και εκατοντάδες άλλες γυναίκες τα ονόματα των οποίων δεν γνωρίζουμε, παρόλα αυτά οι γυναίκες ήταν εκεί παρούσες και έπαιζαν πάντα ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση της Ιστορίας. Ας μην ξεχνάμε της γυναίκες της Σμύρνης και της Μικράς Ασίας, ο ρόλος τους ήταν καταλυτικός όχι μόνο στην εξέλιξη της ιστορίας, αλλά και στην επιβίωση. Γενικότερα, θα λέγαμε πως ο ρόλος της Ελληνίδας είναι σημαντικός στη διαμόρφωση της σύγχρονης Ελληνικής ταυτότητας.
Τελικά, στη σημερινή εποχή οι γυναίκες έχουν τη θέση που τις αξίζει ή εξακολουθούν να υφίστανται έμφυλες ανισότητες και διακρίσεις;
Δυστυχώς οι έμφυλες ανισότητες υπάρχουν. Ο αγώνας για την κατάκτηση της ισότητας δεν έχει τελειώσει. Δυστυχώς τα βαθιά ριζωμένα -εσφαλμένα-πρότυπα εξακολουθούν και ασκούν επιρροή στην Ελληνική κοινωνία. Οι γυναίκες ακόμα και σήμερα βιώνουμε διακρίσεις, οι ρίζες των οποίων βρίσκονται στις εσφαλμένες αντιλήψεις. Οφείλουμε και πρέπει να συνδράμουμε όλες -και όλοι- στην αλλαγή των αντιλήψεων αυτών, μέσα από την αλλαγή της σκέψης και των ενεργειών μας.
